konik horses2 by anne droogsma

De konik (Equus caballus var. konik) is van oorsprong een in Polen en Wit-Rusland in het halfwild gehouden paardenras dat klein van stuk en heel sober is. Koń is Pools voor paard, konik (konjiek) voor paardje.

Vechtende hengsten in natuurgebied de Oostvaardersplassen.
Kenmerken en oorsprong
Van de konik wordt vaak gezegd dat hij verwant is aan de tarpan, een uitgestorven wild paard uit Oost-Europa. Evenals vele andere oorspronkelijke paardenrassen is de konik klein (ponymaat) en toont zijn vacht kenmerken van het wildkleurpatroon. Deze eigenschappen maken het paard in de vrije wildbaan minder zichtbaar voor mogelijke predatoren. De konik in de vrije wildbaan heeft geen verzorging nodig en kan het hele jaar buiten blijven. Om deze reden wordt het dier ingezet ter begrazing in natuurgebieden. Ook wordt gekozen voor de konik omdat hij geen kenmerken heeft die door fokkers speciaal voor het gebruik door de mens geselecteerd zijn. De koniks zijn nagenoeg vrij van ziekten die gedomesticeerde paarden kunnen hebben. Hun karakter wordt omschreven als gewillig, rustig en sober.

Uit recent onderzoek is gebleken dat de Poolse konik niet de meest recente afstammeling is van het Europese wilde paard en daar ook niet het meest op lijkt.[1][2] Mythologisering en beeldvorming rond het uiterlijk van het wilde paard en de vermeende ontstaansgeschiedenis van de Poolse konik hebben decennialang de werkelijke feiten hieromtrent verhuld. Vanuit deze misvatting is midden 20e eeuw door de Poolse onderzoeker Zygmunt Vetulani geprobeerd uit het konikpaard het Europese wilde paard terug te fokken.

Kudde met veulens, in de natte graslanden van Nationaal Park Lauwersmeer.
Begrazing door paarden
Paarden hebben een differentiërend effect op de begroeiing. Ze eten graag kort gras, waardoor ze vaak hetzelfde terrein begrazen. Zo ontstaat een typische paardenwei. Een latrine daarentegen verruigt, doordat daar door paarden niet gegeten wordt. Hierdoor ontstaan omstandigheden waarbinnen een meer diverse flora en fauna zich kan ontwikkelen.

Geschiedenis in Nederland

Koniks in het rivierlandschap van de Waal in de Bemmelse Waard.
In Nederland werden koniks voor het eerst in 1981 geïntroduceerd in het natuurbeheer door bioloog Gerben Poortinga. De introductie was niet uitsluitend bedoeld als manier om bebossing tegen te gaan zoals voorheen de inzet van boerenvee, maar als een integraal onderdeel van de natuur. Grazers en de natuur om hen heen moeten zich in deze visie in onderlinge afhankelijkheid ontwikkelen. Poortinga verlangde van de beheerders dat strikt natuurlijke kuddevorming zou plaatsvinden zonder dierverzorgende maatregelen en dat overbevolking uitsluitend aselect en op basis van ecologische ontwikkelingen van het gebied zouden